Das 3D-Operationsmikriskop RoboticScope wird mit Kopfbewegungen gesteuert und zeigt wechselnde Blickwinkel (Bild: bhs-technologies).

Weltneuheit: Operieren mit einem Kopfnicken

Publiziert

Erstmals haben HNO-Ärzte am Universitätsspital Zürich ein neu entwickeltes Mikroskop bei einer Operation eingesetzt. Das Gerät lässt sich mit Kopfbewegungen steuern und zeigt wechselnde Blickwinkel. Operationen werden dadurch nicht nur bequemer, sondern auch schneller und damit sicherer.

Operationen können ganz schön anstrengend sein. Oft muss stundenlang in gebeugter, starrer Haltung über einem kleinen Operationsfeld gearbeitet werden. Die modernen Operationsmikroskope für die Mikrochirurgie bieten zwar gute optische Systeme, müssen aber noch immer von Hand verstellt werden. Und Änderungen des Sichtwinkels erfordern, dass die Position des Mikroskops, des Patienten oder des Chirurgen verändert wird. Will der Chirurg also die Eingriffsstelle aus einem anderen Winkel sehen, muss er meistens die Seite am OP-Tisch wechseln und die Instrumente dafür niederlegen. Das führt jeweils zu kurzen Unterbrüchen, die sich bei lang dauernden Eingriffen jedoch summieren.

Kleinste Gesten steuern das Mikroskop

Weltweit zum ersten Mal wurde nun das grundlegend neu entwickelte RoboticScope bei einer Operation in der Klinik für Ohren-, Nasen-, Hals- und Gesichtschirurgie (ORL) des Universitätsspitals Zürich eingesetzt. Dabei wurde das Trommelfell eines 69-jährigen Patienten rekonstruiert. Das System basiert auf einer hochauflösenden 3D-Kamera an einem Roboterarm und wird über ein Headset gesteuert. Mikroskop und Headset sind voneinander entkoppelt, was freie Bewegungen erlaubt. Kleine Kopfbewegungen oder eine Körperneigung reichen aus, das Mikroskop zu bewegen; das Headset erkennt die Richtungsänderung und überträgt diese auf die Position der 3D-Kamera am Mikroskop. Auch der Abstand des Mikroskops lässt sich so anpassen. Aktiviert wird die Steuerung über ein Fusspedal. Die Hände bleiben so im Operationsfeld, die Instrumente müssen nicht niedergelegt werden.

Die Bilder können von RoboticScope auf einen Bildschirm übertragen werden. Künftig sollen auch über mehrere Headsets Assistenten oder Ärztinnen und Ärzte für die Ausbildung direkt mit dem Mikroskop verbunden und Augmented reality integriert werden.

Gebaut wird das RoboticScope vom Medizingerätehersteller bhs-technologies. Die Spezialisten der Klinik für Ohren-, Nasen-, Hals- und Gesichtschirurgie (ORL) des Universitätsspitals Zürich waren an der Entwicklung im Rahmen eines Forschungsvertrags beteiligt und brachten dafür ihre Expertise aus der Praxis ein. So wurden die Vorteile für die OP-Technik und Ergonomie von RoboticScope im Rahmen einer Studie getestet.

Komfort und besserer Einblick

«Die Bewegungsfreiheit und die Steuerung ohne Hände bringen einige Vorteile gegenüber den bisherigen Mikroskopen», sagt Prof. Alexander Huber, Direktor der Klinik für Ohren-, Nasen-, Hals- und Gesichtschirurgie am USZ. «Uns begeistern aber nicht nur die bessere Ergonomie und die intuitive Bedienung des Geräts. Wir können das Operationsgebiet nun aus Blickwinkeln betrachten, die wir auch mit einem Positionswechsel am OP-Tisch nicht erreichen.» Was aufs Erste nur nach mehr Komfort tönt, ist deshalb nicht zu unterschätzen. «Die Operation dauert in vielen Fällen weniger lang. Das ist ein wichtiger Faktor für die Qualität und Patientensicherheit. Das RoboticScope kommt bei uns nach dem erfolgreichen Start deshalb dauerhaft zum Einsatz.»

EVENTS

Schoggifestival

EHRUNDREDLICH

Datum: 26. März 2023

Ort: Im Kraftwerk, Zürich (CH)

Gastia

Die Fach- und Erlebnismesse für Gastfreundschaft

Datum: 2.-4. April 2023

Ort: Olma Messen St.Gallen (CH)

Hannover Messe

TRANSFORMING INDUSTRY TOGETHER

Datum: 17.-21. April 2023

Ort: Hannover (D)

ICV Gesundheitstagung Schweiz

Controlling im Spannungsfeld von Innovation, Kostenmanagement und digitaler Transformation.

Datum: 20. April 2023

Ort: Olten (CH)

TUTTOFOOD

Internationale B2B-Messe für Food & Beverage

Datum: 08.-11. Mai 2023

Ort: Mailand (I)

Vorsorge-Symposium

Fachmesse 2. Säule sowie ein Vorsorge-Symposium

Datum: 14.-15. Juni 2023

Ort: Zürich (CH)

HealthEXPO

Gesundheit, New Health Care und Zukunftsform

Datum: 26. Mai 2023

Ort: Basel (CH)

Additive Manufacturing Forum

Die Entscheider- und Expertenkonferenz bringt das gesamte Wertschöpfungssystem rund um die additive Fertigung zusammen.

Datum: 04.-05. Juli 2023

Ort: Berlin (D)

Blezinger Healthcare

12. Fachkonferenz - Das Spital der Zukunft

Datum: 19.-21. Oktober 2023

Ort: Luzern (CH)

Heimtextil

Weltweit führende Fachmesse für Wohn- und Objekttextilien

Datum: 09.-12. Januar 2024

Ort: Frankfurt (D)

LOPEC

International führende Fachmesse mit Kongress für Gedruckte Elektronik

Datum: 05.-07. März 2024

Ort: München (D)

drupa

Weltweit führende Fachmesse für Drucktechnologien

Datum: 28. Mai - 07. Juni 2024

Ort: Düsseldorf (D)

aqua pro

B2B-Plattform in der Schweiz für Fachkräfte des Globalen Wasserkreislaufs

Datum: 2024

Ort: Bulle (CH)

JOBS

Datum: 24.03. 2023Ort: Zürich
Datum: 24.03. 2023Ort: Zürich
Datum: 24.03. 2023Ort: Rheinfelden
Datum: 24.03. 2023Ort: Dübendorf
Datum: 24.03. 2023Ort: Gunten
Datum: 23.03. 2023Ort: Genève
Datum: 23.03. 2023Ort: Genève
Datum: 23.03. 2023Ort: Baden
Datum: 23.03. 2023Ort: Luzern 16
Datum: 23.03. 2023Ort: Windisch
Datum: 23.03. 2023Ort: Genève
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Zurzach
Datum: 23.03. 2023Ort: Elbe-Parey
Datum: 23.03. 2023Ort: Niebüll
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanover
Datum: 23.03. 2023Ort: Berlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Munich
Datum: 23.03. 2023Ort: Kappeln
Datum: 23.03. 2023Ort: Spantekow
Datum: 23.03. 2023Ort: Bingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Aurich
Datum: 23.03. 2023Ort: Rodgau
Datum: 23.03. 2023Ort: Leisnig
Datum: 23.03. 2023Ort: Greifswald
Datum: 23.03. 2023Ort: Seedorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Giebelstadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Königswartha
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Vogtareuth
Datum: 23.03. 2023Ort: Idar-Oberstein
Datum: 23.03. 2023Ort: Merzig
Datum: 23.03. 2023Ort: Wien
Datum: 23.03. 2023Ort: Aschersleben
Datum: 23.03. 2023Ort: Bayreuth
Datum: 23.03. 2023Ort: Dortmund
Datum: 23.03. 2023Ort: Rendsburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Oldenburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Zossen
Datum: 23.03. 2023Ort: Munich
Datum: 23.03. 2023Ort: Leisnig
Datum: 23.03. 2023Ort: Geesthacht
Datum: 23.03. 2023Ort: Haßloch
Datum: 23.03. 2023Ort: Gera
Datum: 23.03. 2023Ort: Hamburg
Datum: 23.03. 2023Ort: null
Datum: 23.03. 2023Ort: Fulda
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Friesoythe
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Neustadt an der Saale
Datum: 23.03. 2023Ort: Elmshorn
Datum: 23.03. 2023Ort: Münster
Datum: 23.03. 2023Ort: Dresden
Datum: 23.03. 2023Ort: Gardelegen
Datum: 23.03. 2023Ort: Bielefeld
Datum: 23.03. 2023Ort: Nürtingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Messel
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankfurt am Main
Datum: 23.03. 2023Ort: Seedorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Karlsruhe
Datum: 23.03. 2023Ort: Wennigsen (Deister)
Datum: 23.03. 2023Ort: Güstrow
Datum: 23.03. 2023Ort: Neumünster
Datum: 23.03. 2023Ort: Samtens
Datum: 23.03. 2023Ort: Rodgau
Datum: 23.03. 2023Ort: Neusäß
Datum: 23.03. 2023Ort: Suhl
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Ems
Datum: 23.03. 2023Ort: Sandersdorf-Brehna
Datum: 23.03. 2023Ort: Ingelheim am Rhein
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanover
Datum: 23.03. 2023Ort: Neubrandenburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Königswartha
Datum: 23.03. 2023Ort: Druxberge
Datum: 23.03. 2023Ort: Nuremberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Leipzig
Datum: 23.03. 2023Ort: Elbe-Parey
Datum: 23.03. 2023Ort: Zossen
Datum: 23.03. 2023Ort: Oldenburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Hechingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Worms
Datum: 23.03. 2023Ort: Rendsburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Verden
Datum: 23.03. 2023Ort: null
Datum: 23.03. 2023Ort: Spirkelbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Sonneberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Hildesheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Dargun
Datum: 23.03. 2023Ort: Heilbronn
Datum: 23.03. 2023Ort: Schwäbisch Hall
Datum: 23.03. 2023Ort: Marburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Neu-Isenburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Marne
Datum: 23.03. 2023Ort: Rüsselsheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Dortmund
Datum: 23.03. 2023Ort: Reinsdorf
Datum: 23.03. 2023Ort: null
Datum: 23.03. 2023Ort: Waldbronn
Datum: 23.03. 2023Ort: Magdeburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Strullendorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Regensburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Peitz
Datum: 23.03. 2023Ort: Lübbecke
Datum: 23.03. 2023Ort: Dortmund
Datum: 23.03. 2023Ort: Weyhe
Datum: 23.03. 2023Ort: Fehmarn
Datum: 23.03. 2023Ort: Munich
Datum: 23.03. 2023Ort: Düsseldorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Osterburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Karlsruhe
Datum: 23.03. 2023Ort: Eisenach
Datum: 23.03. 2023Ort: Hofheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Neustadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Gramzow
Datum: 23.03. 2023Ort: Lauchhammer
Datum: 23.03. 2023Ort: Darmstadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Berlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Potsdam
Datum: 23.03. 2023Ort: Siegen
Datum: 23.03. 2023Ort: Aalen
Datum: 23.03. 2023Ort: Münster
Datum: 23.03. 2023Ort: Merzig
Datum: 23.03. 2023Ort: Bargfeld-Stegen
Datum: 23.03. 2023Ort: Meschede
Datum: 23.03. 2023Ort: Herten
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankenthal
Datum: 23.03. 2023Ort: Brunswick
Datum: 23.03. 2023Ort: Weissenburg in Bayern
Datum: 23.03. 2023Ort: Mannheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Gera
Datum: 23.03. 2023Ort: Brunswick
Datum: 23.03. 2023Ort: Düsseldorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Berlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Göritz
Datum: 23.03. 2023Ort: Troisdorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Neumarkt in der Oberpfalz
Datum: 23.03. 2023Ort: Hamburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Langenhagen
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Schwartau
Datum: 23.03. 2023Ort: null
Datum: 23.03. 2023Ort: Penzberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Bayreuth
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanau
Datum: 23.03. 2023Ort: Rostock
Datum: 23.03. 2023Ort: Reinbek
Datum: 23.03. 2023Ort: Lingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Bindlach
Datum: 23.03. 2023Ort: Ratzeburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Kiel
Datum: 23.03. 2023Ort: Neusäß
Datum: 23.03. 2023Ort: Kloster Lehnin
Datum: 23.03. 2023Ort: Apolda
Datum: 23.03. 2023Ort: Biberach
Datum: 23.03. 2023Ort: Bamberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Schweinfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Langenhagen
Datum: 23.03. 2023Ort: Cologne
Datum: 23.03. 2023Ort: Hochdorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Bösel
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Dürkheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Lauchhammer
Datum: 23.03. 2023Ort: Balingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanover
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanau
Datum: 23.03. 2023Ort: Regensburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Neumarkt in der Oberpfalz
Datum: 23.03. 2023Ort: Hardheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Paderborn
Datum: 23.03. 2023Ort: Eschborn
Datum: 23.03. 2023Ort: Augsburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Ludwigshafen
Datum: 23.03. 2023Ort: Blieskastel
Datum: 23.03. 2023Ort: Melle
Datum: 23.03. 2023Ort: Eppendorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Samtens
Datum: 23.03. 2023Ort: Oberursel
Datum: 23.03. 2023Ort: Nuremberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanover
Datum: 23.03. 2023Ort: Hamburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Darmstadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Neumünster
Datum: 23.03. 2023Ort: Hardheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Göttingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Spantekow
Datum: 23.03. 2023Ort: Radeburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Rendsburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Nuremberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Sondershausen
Datum: 23.03. 2023Ort: Nuremberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Neustadt an der Saale
Datum: 23.03. 2023Ort: Nuremberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Oldenburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Neustadt an der Saale
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Rappenau
Datum: 23.03. 2023Ort: Leipzig
Datum: 23.03. 2023Ort: Duisburg
Datum: 23.03. 2023Ort: null
Datum: 23.03. 2023Ort: Güstrow
Datum: 23.03. 2023Ort: Plettenberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Berlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Köthen
Datum: 23.03. 2023Ort: Munich
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanover
Datum: 23.03. 2023Ort: Apolda
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Salzdetfurth
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Wildbad
Datum: 23.03. 2023Ort: Rosenheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Bindlach
Datum: 23.03. 2023Ort: Idar-Oberstein
Datum: 23.03. 2023Ort: null
Datum: 23.03. 2023Ort: Mönchengladbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Freiburg im Breisgau
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Liebenstein
Datum: 23.03. 2023Ort: Paderborn
Datum: 23.03. 2023Ort: Hilpoltstein
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Oeynhausen
Datum: 23.03. 2023Ort: Lübeck
Datum: 23.03. 2023Ort: Heppenheim (Bergstraße)
Datum: 23.03. 2023Ort: Augsburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Schützberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Landshut
Datum: 23.03. 2023Ort: Lübeck
Datum: 23.03. 2023Ort: Herzogenaurach
Datum: 23.03. 2023Ort: Messel
Datum: 23.03. 2023Ort: Stauchitz
Datum: 23.03. 2023Ort: Gotha
Datum: 23.03. 2023Ort: Niebüll
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Lauchstädt
Datum: 23.03. 2023Ort: Kaiserslautern
Datum: 23.03. 2023Ort: Marlow
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Wuppertal
Datum: 23.03. 2023Ort: Suderburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Münster
Datum: 23.03. 2023Ort: Reinsdorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Altenburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Leipzig
Datum: 23.03. 2023Ort: Michendorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Berlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Lörrach
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Gandersheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Göttingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Aibling
Datum: 23.03. 2023Ort: Löwenberger Land
Datum: 23.03. 2023Ort: Marburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Weyhe
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Düsseldorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Lampertswalde
Datum: 23.03. 2023Ort: Heidenheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Karlsruhe
Datum: 23.03. 2023Ort: Duisburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Gelsenkirchen
Datum: 23.03. 2023Ort: Greven
Datum: 23.03. 2023Ort: Jüchen
Datum: 23.03. 2023Ort: Bingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Düren
Datum: 23.03. 2023Ort: Dülmen
Datum: 23.03. 2023Ort: Pfedelbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Wuppertal
Datum: 23.03. 2023Ort: Magdeburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Waldfischbach-Burgalben
Datum: 23.03. 2023Ort: Bielefeld
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanau
Datum: 23.03. 2023Ort: Plettenberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Fürth
Datum: 23.03. 2023Ort: Cologne
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Wimpfen
Datum: 23.03. 2023Ort: Krumbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Munich
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Coesfeld
Datum: 23.03. 2023Ort: Bielefeld
Datum: 23.03. 2023Ort: Kassel
Datum: 23.03. 2023Ort: Landshut
Datum: 23.03. 2023Ort: Penzlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Buckenhof
Datum: 23.03. 2023Ort: Dreieich
Datum: 23.03. 2023Ort: Malchow
Datum: 23.03. 2023Ort: Greifswald
Datum: 23.03. 2023Ort: Völklingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Puch bei Hallein
Datum: 23.03. 2023Ort: Göritz
Datum: 23.03. 2023Ort: Bayreuth
Datum: 23.03. 2023Ort: Wien
Datum: 23.03. 2023Ort: Heidelberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Nuremberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Bamberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Osnabrück
Datum: 23.03. 2023Ort: Bochum
Datum: 23.03. 2023Ort: Hagenow
Datum: 23.03. 2023Ort: Schützberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Kassel
Datum: 23.03. 2023Ort: Möckern
Datum: 23.03. 2023Ort: Salzgitter
Datum: 23.03. 2023Ort: Dreieich
Datum: 23.03. 2023Ort: Sankt Peter-Ording
Datum: 23.03. 2023Ort: Nienburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Darmstadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Kaufbeuren
Datum: 23.03. 2023Ort: Rüsselsheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanover
Datum: 23.03. 2023Ort: Ingolstadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Leer
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Hersfeld
Datum: 23.03. 2023Ort: Herzogenaurach
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanover
Datum: 23.03. 2023Ort: Scheibenberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Bayreuth
Datum: 23.03. 2023Ort: Osnabrück
Datum: 23.03. 2023Ort: Cologne
Datum: 23.03. 2023Ort: null
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Minden
Datum: 23.03. 2023Ort: Lingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Ingolstadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Mölln
Datum: 23.03. 2023Ort: Neunkirchen
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Dürkheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Druxberge
Datum: 23.03. 2023Ort: null
Datum: 23.03. 2023Ort: Rudolstadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Weissenburg in Bayern
Datum: 23.03. 2023Ort: Moers
Datum: 23.03. 2023Ort: Tuttlingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Verden
Datum: 23.03. 2023Ort: Möckmühl
Datum: 23.03. 2023Ort: Oberschleißheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Marlow
Datum: 23.03. 2023Ort: Rostock
Datum: 23.03. 2023Ort: Suhl
Datum: 23.03. 2023Ort: Neu-Isenburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Berlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Marienfließ
Datum: 23.03. 2023Ort: Fehmarn
Datum: 23.03. 2023Ort: Peitz
Datum: 23.03. 2023Ort: Essen
Datum: 23.03. 2023Ort: Klingenthal
Datum: 23.03. 2023Ort: Hoyerswerda
Datum: 23.03. 2023Ort: Bamberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Bielefeld
Datum: 23.03. 2023Ort: Gardelegen
Datum: 23.03. 2023Ort: Ludwigshafen
Datum: 23.03. 2023Ort: Münster
Datum: 23.03. 2023Ort: Arnstadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Nümbrecht
Datum: 23.03. 2023Ort: Greifswald
Datum: 23.03. 2023Ort: Bühlerzell
Datum: 23.03. 2023Ort: null
Datum: 23.03. 2023Ort: Hamburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Leipzig
Datum: 23.03. 2023Ort: Rosenheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Radeburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Goch
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Mölln
Datum: 23.03. 2023Ort: Greiz
Datum: 23.03. 2023Ort: Feldberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Suderburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Michendorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Spirkelbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Neuburg an der Donau
Datum: 23.03. 2023Ort: Hagenow
Datum: 23.03. 2023Ort: Lehrte
Datum: 23.03. 2023Ort: Kelsterbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Neustadt am Rübenberge
Datum: 23.03. 2023Ort: Munich
Datum: 23.03. 2023Ort: Eppendorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Kremmen
Datum: 23.03. 2023Ort: Bamberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Upahl
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanover
Datum: 23.03. 2023Ort: Bernkastel-Kues
Datum: 23.03. 2023Ort: Neuburg an der Donau
Datum: 23.03. 2023Ort: Neuburg an der Donau
Datum: 23.03. 2023Ort: Brunswick
Datum: 23.03. 2023Ort: Groß Pankow
Datum: 23.03. 2023Ort: Marburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Möckmühl
Datum: 23.03. 2023Ort: Möckern
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Munich
Datum: 23.03. 2023Ort: Kaiserslautern
Datum: 23.03. 2023Ort: Münster
Datum: 23.03. 2023Ort: Wernigerode
Datum: 23.03. 2023Ort: Rastede
Datum: 23.03. 2023Ort: Pfedelbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Münster
Datum: 23.03. 2023Ort: Plochingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Brunswick
Datum: 23.03. 2023Ort: Nuremberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Düren
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Salzungen
Datum: 23.03. 2023Ort: Kaltenkirchen
Datum: 23.03. 2023Ort: Ruhr
Datum: 23.03. 2023Ort: Lübbecke
Datum: 23.03. 2023Ort: Schwetzingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Dortmund
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Salzdetfurth
Datum: 23.03. 2023Ort: Rotenburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Rosenheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Nettetal
Datum: 23.03. 2023Ort: Magdeburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Melle
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Vilbel
Datum: 23.03. 2023Ort: null
Datum: 23.03. 2023Ort: Maintal
Datum: 23.03. 2023Ort: Flensburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Wildbad
Datum: 23.03. 2023Ort: Bielefeld
Datum: 23.03. 2023Ort: Wesseling
Datum: 23.03. 2023Ort: Münster
Datum: 23.03. 2023Ort: Drebkau
Datum: 23.03. 2023Ort: Mönchengladbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Köthen
Datum: 23.03. 2023Ort: Gelsenkirchen
Datum: 23.03. 2023Ort: Waldkirch
Datum: 23.03. 2023Ort: Harzgerode
Datum: 23.03. 2023Ort: Vechta
Datum: 23.03. 2023Ort: Munich
Datum: 23.03. 2023Ort: Kappeln
Datum: 23.03. 2023Ort: Rosenheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Herten
Datum: 23.03. 2023Ort: Blieskastel
Datum: 23.03. 2023Ort: Bremen
Datum: 23.03. 2023Ort: Baiersbronn
Datum: 23.03. 2023Ort: Kirchheim unter Teck
Datum: 23.03. 2023Ort: null
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanover
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanover
Datum: 23.03. 2023Ort: Kuhfelde
Datum: 23.03. 2023Ort: Bühlerzell
Datum: 23.03. 2023Ort: Munich
Datum: 23.03. 2023Ort: Rosenheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Flensburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Krozingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Vechta
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Nuremberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Offenbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Bielefeld
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Berlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Strullendorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Kelsterbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Ingelheim am Rhein
Datum: 23.03. 2023Ort: Freiburg im Breisgau
Datum: 23.03. 2023Ort: Melle
Datum: 23.03. 2023Ort: Eisenach
Datum: 23.03. 2023Ort: Waiblingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Karlsruhe
Datum: 23.03. 2023Ort: Schweinfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Neustadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Schwartau
Datum: 23.03. 2023Ort: Wernigerode
Datum: 23.03. 2023Ort: Nuremberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Osnabrück
Datum: 23.03. 2023Ort: Troisdorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Krozingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Schwechat
Datum: 23.03. 2023Ort: Hechingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Dortmund
Datum: 23.03. 2023Ort: Hamburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Cloppenburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Mönchengladbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Lauchstädt
Datum: 23.03. 2023Ort: Deutsch-Wagram
Datum: 23.03. 2023Ort: Nettetal
Datum: 23.03. 2023Ort: Buckenhof
Datum: 23.03. 2023Ort: Sittensen
Datum: 23.03. 2023Ort: Drebkau
Datum: 23.03. 2023Ort: Harzgerode
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Lauterberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Meschede
Datum: 23.03. 2023Ort: Kirchberg am Wechsel
Datum: 23.03. 2023Ort: Plauen
Datum: 23.03. 2023Ort: Magdeburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Worms
Datum: 23.03. 2023Ort: Wiener Neustadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Königs Wusterhausen
Datum: 23.03. 2023Ort: Kitzingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Hamburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Leipzig
Datum: 23.03. 2023Ort: Tuttlingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Sonneberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Lübeck
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Salzungen
Datum: 23.03. 2023Ort: Aurich
Datum: 23.03. 2023Ort: Düsseldorf
Datum: 23.03. 2023Ort: Sankt Wendel
Datum: 23.03. 2023Ort: Dortmund
Datum: 23.03. 2023Ort: Blomberg
Datum: 23.03. 2023Ort: Osterburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Altenburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Neunkirchen
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Vilbel
Datum: 23.03. 2023Ort: Magdeburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Haßloch
Datum: 23.03. 2023Ort: Göttingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Wernigerode
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Bösel
Datum: 23.03. 2023Ort: Wustermark
Datum: 23.03. 2023Ort: Minden
Datum: 23.03. 2023Ort: Magdeburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Schwetzingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Greifswald
Datum: 23.03. 2023Ort: Mönchengladbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Upahl
Datum: 23.03. 2023Ort: Kaltenkirchen
Datum: 23.03. 2023Ort: Künzell
Datum: 23.03. 2023Ort: Sankt Peter-Ording
Datum: 23.03. 2023Ort: Maintal
Datum: 23.03. 2023Ort: Stralsund
Datum: 23.03. 2023Ort: Cologne
Datum: 23.03. 2023Ort: Vogtareuth
Datum: 23.03. 2023Ort: Oldenburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Herten
Datum: 23.03. 2023Ort: Rosenbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Leipzig
Datum: 23.03. 2023Ort: Kiel
Datum: 23.03. 2023Ort: Waldfischbach-Burgalben
Datum: 23.03. 2023Ort: Plauen
Datum: 23.03. 2023Ort: Munich
Datum: 23.03. 2023Ort: Karlsruhe
Datum: 23.03. 2023Ort: Rosenbach
Datum: 23.03. 2023Ort: Kirchheim unter Teck
Datum: 23.03. 2023Ort: Munich
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Göttingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Nürtingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Arnstadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Greven
Datum: 23.03. 2023Ort: Kempen
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankenthal
Datum: 23.03. 2023Ort: Berlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Vogtareuth
Datum: 23.03. 2023Ort: Lübbecke
Datum: 23.03. 2023Ort: Leipzig
Datum: 23.03. 2023Ort: Greiz
Datum: 23.03. 2023Ort: Hofheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Berlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Zschepplin
Datum: 23.03. 2023Ort: Magdeburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Straubing
Datum: 23.03. 2023Ort: Kaufbeuren
Datum: 23.03. 2023Ort: Dortmund
Datum: 23.03. 2023Ort: Stuttgart
Datum: 23.03. 2023Ort: Bielefeld
Datum: 23.03. 2023Ort: Berlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Günzburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Leeste
Datum: 23.03. 2023Ort: Hamm
Datum: 23.03. 2023Ort: Vechta
Datum: 23.03. 2023Ort: Marne
Datum: 23.03. 2023Ort: Marienfließ
Datum: 23.03. 2023Ort: Penzlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Mannheim
Datum: 23.03. 2023Ort: Karlsruhe
Datum: 23.03. 2023Ort: Augsburg
Datum: 23.03. 2023Ort: Frankfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Zschepplin
Datum: 23.03. 2023Ort: Bremen
Datum: 23.03. 2023Ort: Groß Pankow
Datum: 23.03. 2023Ort: Paderborn
Datum: 23.03. 2023Ort: Rastede
Datum: 23.03. 2023Ort: Bad Ems
Datum: 23.03. 2023Ort: Berlin
Datum: 23.03. 2023Ort: Kremmen
Datum: 23.03. 2023Ort: Rudolstadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Kuhfelde
Datum: 23.03. 2023Ort: Kloster Lehnin
Datum: 23.03. 2023Ort: Stauchitz
Datum: 23.03. 2023Ort: Biberach
Datum: 23.03. 2023Ort: Malchow
Datum: 23.03. 2023Ort: Sankt Wendel
Datum: 23.03. 2023Ort: Straubing
Datum: 23.03. 2023Ort: Hoyerswerda
Datum: 23.03. 2023Ort: Leer
Datum: 23.03. 2023Ort: Klingenthal
Datum: 23.03. 2023Ort: Erfurt
Datum: 23.03. 2023Ort: Darmstadt
Datum: 23.03. 2023Ort: Herten
Datum: 23.03. 2023Ort: Völklingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Sondershausen
Datum: 23.03. 2023Ort: Dargun
Datum: 23.03. 2023Ort: Oberursel
Datum: 23.03. 2023Ort: Kitzingen
Datum: 23.03. 2023Ort: Weilheim an der Teck
Datum: 23.03. 2023Ort: Sittensen
Datum: 23.03. 2023Ort: Hanover
Datum: 23.03. 2023Ort: Leer
Datum: 23.03. 2023Ort: Crans-Montana